سوزن دوزی بلوچ

زنان بلوچ در طول تاريخ اين قوم همچون زنان ساير ملل داراي سرنوشت گوناگوني بوده اند. آنها علاوه بر خانه داري و همياري مردان در اموري چون دامداري و كشاورزي به انجام كارهايي از قبيل سوزن‌دوزي، سكه دوزي، گليم و قالي بافي، حصير بافي و … مي پردازند، كه هنر سوزن‌دوزي در اين ميان جايگاه برجسته اي دارد و نظام طبقاتي قوم بلوچ، آن را محدود به طبقه خاصي نكرده است.

در توضيح و تشريح اين هنر، اشاره به حواشي وضرورتهاي پنهان درلايه هاي زيرين موضوع، نياز است، كه يكي از آن ناگزيرها، زبان شناسي است. زبان شناسي زير مجموعه ي علوم تجربي است به اين دليل كه ماده مورد مطالعه آن يعني زبان، قابل درك و تجربه به وسيله حواس است. گفتار را مي شنويم، حركات و فعاليت هاي اندام هاي گفتار را مستقيما و يا به طور غير مستقيم مي بينيم، معاني و مفاهيم گفتار را درك مي كنيم و خط را كه شكل نوشتاري زبان است مي بينيم و مي خوانيم؛ در اين تحقيق واژه ها با استفاده از زبان شناسي، آواشناسي بين المللي به كار رفته است. به اين صورت كه صامت ها (پp ، بb، تt، دd، كk، گg، قq، سs، زz، شš، ژž، فf، وv، خx، هh، چč، جj، رr، مm، نn، ل (lو مصوت ها (اي i، آ â، ِ e، َa ، او u، ُ o) نوشته شده است، لازم ديده ام با راهنمايي اين چند سطر، به پژوهشگران اين عرصه ياري نمايم. پژوهش حاضر تلاشي است در سايه راهنمايي ها، بزرگواري ها و ايثار مشتاقانه علمي استاد ارجمندم آقای لرافشار , اميد است نتايج حاصل، موجب تحرك بيشتر و زمينه ساز انگيزه هاي فوق العاده تر براي برداشتن گام هايي اساسي در راه شناخت هنر سرزمينمان كه جاي جاي آن مملو از چشمه هاي جوشان هنروري و هنرمندي است و يادگار از نياكان و مردمان پاك خاك ميهنمان است باشد.

اگر چه در اين نوشتار نمي توان به همه عوامل دروني و بروني و چگونگي پيدايش و خاستگاه هنر سوزن‌دوزي پرداخت؛ اما اين پژوهش به چند فصل عنوان گرديده، كه اولين فصل آن به بیان طرح تحقیق و در فصل دوم به سوزن‌دوزي بلوچ و فصل سوم به نحوه تولید آن ، كه شامل بخش هايي چون مواد اوليه و ابزارآلات، تكنيك ها، مراكز، رنگ و نقوش سوزن دوزي پرداخته شده است و درفصل چهارم به بیان انواع نقش ها و طر ح ها ودر فصل پنجم به چگونگی فروش فرآورده های سوزن دوزی و قیمت آنها ودر دو فصل ششم و هفتم به ترتیب به بیان تاثیر سوزن دوزی بر اقتصاد زندگی و موانع و راهکارهای موجود در سوزن دوزی می پردازیم ودر آخر با نتيجه گيري، اين مجموعه به لطف و ياري خداوند به پايان رسيد.

فصل اول : طرح تحقیق

1_1 بیان مسئله

1_2 ضرورت و اهمیت تحقیق

1-3 اهداف تحقیق

1-4 سوال های تحقیق

1_5 روش تحقیق

1_6 چهارچوب نظری

1_7 تاریخچه ی پژوهش

1_8 منطقه ی جغرافیایی پژوهش

1_1 بیان مسئله

صنایع دستی صنایعی هستند که تمام یا قسمتی از مراحل ساخت آن ها با دست انجام می گیرد که بیانگر بینش و میراث اقوام گذشته است و از زمان های کهن نسل به نسل در میان خانواده های روستایی و شهری انتقال یافته و بارور گردیده و به صورت اثر هنری عرضه می شود .

بنابراین این صنایع جزء صنایع ملی است که متخصصین آن ها افراد بومی و محلی هستند و هیچ گونه وابستگی به بیگانگان و خارجیان ندارند و تمامی مواد اولیه ی آن ها به صورت ارزان از همان منطقه به دست می آید و توسعه ی این صنایع از نظر اقتصادی و اجتماعی بسیار با اهمیت است در کشور ایران به لحاظ ویژگی های خاص اقلیمی و وجود استعداد ها و نیرو های مبتکر گونه های مختلفی از صنایع دستی رواج دارد .که بیانگر فرهنگ ذوق و سلیقه ی انسان های همان منطقه می باشد و با توسعه و گسترش این صنایع چه از لحاظ بازرگانی , آموزشی و... عملأ می توان سرمایه گذاری در این بخش را افزایش داده و تولیدات داخلی را رونق بخشیده و صادرات بیشتری داشته باشید که بستر توسعه ی اجتماعی مخصوصأ توسعه ی روستایی و مخصوصأ بی کار فصلی در روستا از بین می رود .

هنرمندان ایرانی همیشه ابزار های زندگی و محیط اطراف خود را با زیور ها و آرایش هایی که به آن ها داده اند از سادگی و برهنگی بیرون اورده و به آثار هنری تبدیل کرده اند .

یکی از این هنر های ظریف سوزن دوزی می باشد که تمام مراحل آن با دست انجام می گیرد.

صنعت دستی هر قوم , هویت آن را در تاریخ گذشته اش بیان می کند و حضورش را در دوران معاصر حلقه واسط و رابط بین هویت گذشته ی او و هویت کنونی می دانند .

صنایع دستی تبلور عینی فرهنگ و هنر بومی مردمان این سرزمین بوده و به عنوان یک هویت همانند تاریخ , اخلاق , زبان , سنت های بومی و... باید حفظ شود.

صنایع دستی روستایی با توجه به ظرفیتهای که باید در آنها رعایت شود صبر و حوصله را می طلبد از زمره کارهایی است که زنان و به ویژه زنان هنرمند روستا های بلوچستان از عهدی آن به خوبی بر می آیند لذا بر اساس آمار بدست آمده در کل رشته های صنایع دستی بطور متوسط بیش از 75درصد اشتغال در این زمینه به خانمها اختصاص دارد .

صنایع دستی در بلوچستان از مدتها سسال پیش همراه با مردم بلوچ بوده است بطوریکه جزء فرهنگ مردم بلوچ محسوب می شود .

در این تحقیق به دنبال بررسی وشناساندن انواع سوزن دوزی ها و نحوه سوزن دوزی وبررسی اینکه این هنر دستی چه تاثیری بر زندگی اقتصادی آنها و زمینه ی اشتغال آنها را داشته است .

1_2 ضرورت و اهمیت تحقیق

اهمیت صنایع دستی در خود کفایی و استفاده از مواد اولیه محلی است . تنوع کار دست به همان نسبت ارزشمند است یکنواختی در ساخته های ماشین می تواند خسته کننده باشد .

هنر اصیل از تخیل مایه می گیرد و تخیل همواره قبل از تفکر بر روح انسان حاکم بوده است امروزه خوشبختانه بسیاری از رشته های صنایع دستی ایران نظیر قالی بافی , سفال و ... به خاطر ارزش والای فرهنگی و اهمیت اقتصادی مورد نقد وبررسی و موضوع تحقیق بسیاری از صاحبنظران و محققان بوده است .

سوزن دوزی بلوچ هنری گرانقدر استکه از آن به عنوان نور چشم زنان بلوچ وسند هویت ,موجودیت و پشتوانه زنان بلوچ نام برده می شود.

در حقیقت سوزندوزی بعنوان یک هنر آنطور که باید وشاید ارزش وجایگاه نیافته است واز اهمیت ناچیزی برخوردار بوده است .

در این تحقیق ما همواره سعی به شناساندن این هنر و معرفی فر آورده هایی که از طریق این هنر به طور مختلف تولید می شوند و همچنین بیرون آوردن این هنر از جامعه بلوچستان که بصورتی شکل بسته به خود گرفته است می باشد .

شناسایی و گسترش صنایع دستی نه تنها از نظر شناخت خصوصیات فرهنگی گوشه به گوشه این سرزمین ضرورت دارد و همچنین جریانات روحی گذشته پیوندی ناگسستنی با جریانات حال لااقل قشری از مردم ما دارد بلکه تقویت و حمایت از صنایع دستی می تواند عامل مهمی در بالا بردن سطح اشتغال و ارتقاء سطح زندگی روستائیان باشد .

1-3 اهداف تحقیق

هدف کلی : در این تحقیق هدف کلی پی بردن به اهمییت و ارزش کلی صنایع دستی میباشد که استان سیستان وبلوچستان از صنایع دستی های متفاوتی برخوردار می باشد .

سوزن دوزی بخشی از این صنایع دستی محسوب می شود . وهدف بررسی وشناساندن انواع سوزن دوزی های شهرستان سراوان می باشد .

اهداف جزیی :

الف ) مطالعه و بررسی صنایع دستی

ب ) معرفی وشناساندن هر چه بیشتر فرهنگ و هویت اصیل مردم بلوچ

ت ) ارزشگذاری به کارهاو هنر های دستی

ث ) پی بردن به نقش این هنرهای دستی در ایجاد اشتغال مردم

ج )پی بردن به نقش صنایع دستی در کاهش میزان وابستگی کشور به خارج

چ ) آشنایی بیشتر با صنایع دستی و چگونگی مراحل ساخت هنرهای دستی

1-4 سوال های تحقیق

1)سوزن دوزی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و در آمد مردم دارد .